اوضاع اجتماعی عصرقاجار براساس سفرنامه های خارجیان(مطالعه موردی آداب و مراسم مذهبی)

تاسیس سلسله قاجار همزمان با دو رخداد است که عبارتند از توجه مجدد به مذهب تشیع به عنوان دین رسمی کشور از سوی حاکمان قاجار و قدرت گیری روحانیون با تفوق مکتب اصولی بر اخباری که پیشرفت آن در طول دوران قاجاریه از قدرت نهاد سلطنت می کاست بنابراین شاهان قاجار توجه به مسائل مذهبی را برای جلب توجه روحانیون و مردم مدنظر قرار دادند. مردم نیز با آگاهی از کارآمدی مذهب در مواردی از آن برای مقابله با دولت و پیشبرد اهداف خود بهره می بردند. در چنین اوضاعی، آداب و مراسم مذهبی به عنوان قابل مشاهده ترین اجزاء و عناصر مذهب، مورد توجه قرار گرفت. درنتیجه شناخت آداب و مراسم مذهبی گامی است جهت درک وقایع این دوره تاریخی و از آن جهت که سفرنامه های خارجیان در حیطه این گونه مسائل اجتماعی، اطلاعات کامل تری را دربر دارند و عصر قاجار پذیرای تعداد زیادی سفرنامه نویس بوده است، پژوهش حاضر با روشی توصیفی و تحلیلی بر پایه منابع کتابخانه ای و اطلاعات سفرنامه های ترجمه شده در این دوره زمانی فراهم آمده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که انجام آداب و مراسم مذهبی از ابتدای قاجاریه تا زمان ناصرالدین شاه سیر صعودی را طی می کند. در ایام سلطنت ناصرالدین شاه به نقطه اوج می رسد و سپس در سراشیبی سقوط قرار می گیرد. این فراز و نشیب تاثیر پذیرفته از مواردی چون سیاست مذهبی شاهان، وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور، نقص های مراسم و مخالفت روشنفکران و روحانیون بود.